“Waarom schrijf je ?” Ik krijg die vraag wel nu en dan.Ik kan niets zinniger antwoorden dan “omdat ik het niet laten kan.” Vaak is schrijven de beste manier om mijn gedachten te ordenen en uit te drukken.
Veel bekende auteurs kregen al dezelfde vraag, en er zijn denkelijk zoveel antwoorden als dat er schrijvers zijn:
– Schrijven, is kijken met je ogen dicht. (Remco Campert)
– Ik schrijf omdat ik niet weet wat ik denk totdat ik lees wat ik wil zeggen. (Flannery O Connor)
– Ik schrijf om mijn denkgeest te legen en mijn hart te vullen. (Paulo Coelho)
– Schrijven betekent: jezelf lezen. (Max Frisch)
– Schrijven is zitten blijven totdat het er staat. (Kees van Kooten)
– Bij schrijven ontstaat er in stapjes een ‘ik’ buiten jezelf die je vertelt wat je bedoelt. (Rutger Kopland)
– …
Fantastoricus verweeft – zoals je ondertussen wel weet – nu en dan eigen ervaringen met fictieve verhalen: ook al ben ik niet toe aan het schrijven van mijn memoires, toch kunnen teksten onmiskenbaar geïnspireerd zijn door herinneringen aan beklijvende mensen en belevenissen.
Associaties in onze gedachten kunnen onverwachts een boeiende maar soms verborgen of vergeten wereld oproepen… We kennen het allemaal: een kleur, een geur, een beeld of een klank die ons terug katapulteert in de tijd. Het kan een geur zijn van verse pannenkoeken die ons doet denken aan onze kindertijd... of de typische bedwelming van de jasmijnboom zoals in de tuin van ons ouderlijk huis... het kan een lang niet gehoord lied zijn dat ons herinnert aan ons eerste lief.
Ik toets mijn eigen bedenkingen graag aan die van mijn favoriete schrijvers. Zo schreef Connie Palmen het voorwoord bij “De minnaar” (*) van Marguerite Duras, en daar vond ik – zoals Abraham – de mosterd voor mijn eigen beschouwingen ivm ‘schrijven’:
(**) ’Schrijven is meer dan verhalen vertellen. Het is alles tegelijk vertellen; ook autobiografische thema’s zijn dan bijna onvermijdelijk. Het gaat dan niet zozeer om het vertellen hoe het was maar – zoals bij andere kunstvormen – om wat het met je deed en doet, soms na een hele tijd.
Een groot deel van de aantrekkingskracht van het schrijverswerk zit hem in het niet alles expliciet benoemen, in de suggestie van het verborgene, het verbodene, van het geheim... en soms zelfs in een sluimerende zinnelijkheid.
De soms raadselachtige opmerkingen doen een beroep op de lezer om de benodigde toewijding en betrokkenheid bij het denken van de schrijver op te brengen, op de ernst en het plezier van het lezen.
Het toelaten en oproepen van de ‘stiltes’ in het geschrevene is essentieel, het bepaalt de dynamiek van de tekst, het ritme van de zinnen, de ademhaling. Maar de stiltes verraden ook de momenten waarop iemand als schrijver onmachtig tegenover de eigen geschiedenis staat, tegenover het verhaal van een voorbijgegane jeugd en vergankelijkheid, sprakeloos, niet in staat toegang te krijgen tot dat verhaal, het binnen te gaan, het helemaal te begrijpen, het volledige leven te begrijpen.
Het is wonderlijk en paradoxaal als de auteur steeds weer woorden vindt om de verlammende machteloosheid van de schrijver op te roepen… en hoe de verschrikkelijke schoonheid van het bestaan iemand zo kan overweldigen dat daaraan geen uitdrukking te geven valt.
Sommige schrijvers weten de verbijstering over het onbegrijpelijke zo schrijnend op te roepen dat het pijn doet.
__________________________________________________________________________________
* Marguerite Duras (1914-1996)was één van de belangrijkste intellectuelen en romanschrijvers van het naoorlogse Frankrijk. Ze werd geboren en groeide op in Indochina, nu Vietnam, waar haar moeder werkte. In 1931 ging ze naar Parijs voor een studie aan de Sorbonne. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Duras actief in het verzet. Ze schreef verschillende romans, toneelstukken, films en essays en is misschien het meest bekend om De minnaar, inmiddels een literaire klassieker.
“De minnaar” is een roman over schrijven, over de noodzaak om te breken met mensen van wie je houdt, over een leven dat alleen geleefd en genoten kan worden door het schrijven.’ Het is een wonderlijk boek.
Dit verhaal speelt zich af in het vooroorlogse Indochina van de jeugd van Marguerite Duras. In spaarzaam maar helder proza evoceert Duras het leven aan de rand van Saigon in de nadagen van het Franse koloniale rijk, en de weergave ervan in de hartstochtelijke relatie tussen twee onvergetelijke verschoppelingen.
** Connie Palmen schreef in juli 2023 over “De Minnaar” ook: “Er is geen boek waarnaar ik vaker terugkeer!”
_____________________________________Fantastoricus__________
meer op Fantastoricus.strikingly.com of facebook van Raphaël Snoeck
reageren kan ook op raphaelsnoeck@skynet.be
