Je herkent het misschien wel: als je in een kwetsbare periode zit – het kan ons allemaal overkomen – dan ben je dankbaar als er mensen zijn die met jou een stuk willen meegaan in je weg naar ‘herstel’… ze luisteren naar je, geven je soms een duwtje in de rug of nemen het even van je over: je begrijpt dat, je aanvaardt dat, je verwelkomt het. Vooral het verwerken van een groot verlies vraagt tijd, en begrip. Het is een oud gezegde:” gedeelde smart is halve smart”.
Maar er zijn ook mensen die het nodig vinden om je ongevraagd belerende en dwingende raad te geven zonder zelfs eerst naar je verhaal te hebben geluisterd, en je zelfs verwijtend aan te kijken als je hun ‘advies’ niet onmiddellijk lijkt toe te juichen.
Dat kunnen soms zelfs heel verwarrende boodschappen zijn – van “drink je maar eens een goed stuk in je kraag” tot “je moet tabula rasa maken… Loslaten! Verkoop je huis”!
De ‘beste stuurlui’ komen je niet helpen op woelig water, zij staan aan de wal hun ‘raadgevingen’ te roepen ! Ik heb zelf geleerd daar niet te zwaar aan te tillen want zij vertellen op dat moment meer over zichzelf dan over jou, zonder dat ze het beseffen. ( ik bedoel dat niet echt verwijtend want ik ben zeker dat zij dat meestal met goede intenties doen).
Ik leerde vooral dat ik best geen ingrijpende beslissingen neem als ik overstuur ben.
Mensen worden al te vaak geïdentificeerd – als het ware getatoeëerd – met hun psychische kwetsbaarheden, terwijl iedereen meer is dan dat: je bent meer dan je beperktheden, het is niet de essentie van je identiteit, maar een deel van “les choses de la vie”. Iemand die na een lichamelijk trauma een lange weg van kiné – en ergotherapie heeft gevolgd, zal nadien nooit getaxeerd worden op die fysiek moeilijke periode, maar iemand die om één of andere reden nood – en baat – heeft aan (tijdelijke) mentaal ondersteunende therapie, zal vroeg of laat geconfronteerd worden met zijn/haar “psychiatrisch” verleden. Het is een hardnekkig stigma dat je moeilijk kwijt raakt.
“60% van de mensen zoekt geen hulp in zulke mentaal moeilijke momenten (*), onder meer door volgende reacties:
– het is allemaal zo erg niet, het had veel erger gekund
– gewoon niet meer aan denken
– maak je geen zorgen, het gaat wel over
– je beeldt het je allemaal maar in
– je zoekt gewoon aandacht
– stop met dat zelfmedelijden
– je maakt het veel erger dan het is
Het moeilijkste om weg te slikken is wel als diegenen die voortdurend roepen dat het leven ‘fantastisch’ is van wal steken met: “ik weet perfect hoe je je voelt”. Dan word je echt geïrriteerd – maar meer nog: opstandig en kwaad... en daar kan een boutade zoals “kennis van anderen wortelt in zelfkennis” niets aan veranderen; het geeft je wel goesting om met een f..ck – antwoord te reageren, maar dat doe je niet want je wil zelf niet onheus of pedant reageren… je bent tenslotte ook geen clown-president van de VSA. Je probeert vooral de eer aan jezelf te houden want mensen die proberen leven met hun kwetsbaarheid – of kwetsuren – zijn niet zwak, maar heel moedig.
Toen ik zelf na verschillende medische ingrepen ivm mijn gewrichtsziekte eigenlijk steeds meer pijn kreeg en ik het mentaal moeilijk had om daar mee om te gaan, zei iemand “het zit tussen je oren”! Het was voor mij ahw een vrijgeleide voor wat sarcastische humor: “Oesje! In mijn hoofd? Dan moet ik dringend aan de chirurg gaan vertellen dat hij op de verkeerde plaats heeft gesneden”! Toch vond ik dat toen eigenlijk te cynisch om het ook echt uit te spreken. Ik wil niet bitter worden.
“Leer zo te luisteren dat anderen worden uitgenodigd om te spreken. Leer zo te spreken dat anderen worden uitgenodigd om te luisteren.”***
…/. ‘Emoties zijn belangrijk. Je mag ze aanvaarden – zelfs uitnodigen. Zeg het aan mekaar: “ Hoe gaat het met je? Een kopje koffie?… Wat is er aan de hand?”… meen het en luister naar het antwoord, neem het serieus. Het heeft geen zin gevoelens weg te drukken, ook al hebben ze te maken met pijn, angst of verdriet. Dat deed ik vroeger wel, omdat ik bang was voor de reacties, zelfs beschaamd.
Ik geloof ook niet in de drang om altijd gelukkig te moeten zijn. Ik denk dat verdriet en woede even krachtig, nuttig en relevant zijn. Als je je daar voor verstopt, leef je niet echt’./...**
Gevoelens zijn niet verkeerd, ook boosheid niet… je kan niemand verwijten verliefd te zijn. Belangrijk is wat je er mee doet.
In het euthanasiedebat getuigt iemand: “ Sinds ik er vrij over kan spreken met mensen die niet oordelen, vond ik de moed om weer even verder te ploeteren; ik ben nu minder geneigd zelf uit het leven te stappen”.
Ik denk dat lotgenoten soms ook echte bondgenoten kunnen zijn… maar ook – en vooral – die enkele mensen in je nabijheid die je niet bombarderen met ‘goede raad’ maar er ‘gewoon’ en ‘onvoorwaardelijk’ voor je zijn – en blijven. Ik meen toch ‘een beetje te weten’ hoe een kwetsbaar of gekwetst iemand zich kan voelen en waar die mens nood aan heeft: toen een vriendin mij haar verhaal wou doen heb ik vooral geluisterd, en... ik kan redelijk goed koffie zetten op de ‘oude’ – zeg maar ‘echte’ – manier… ik voegde dan ook de daad bij het woord, met meer dan één koekje er bij. Zij wou eigenlijk maar “even binnen springen” maar ze is de hele avond blijven hangen… en om het latere glas wijn voor de open haard te ‘verantwoorden’ hebben wij een pizza laten brengen – een meevallend ‘risico’ dat wij allebei nog nooit genomen hadden.
_____________________________________________________________Fantastoricus____________
(*)Meer weten? Op www.ooit al zo gereageerd.be van Steunpunt Geestelijk Gezondheid: ‘tijd om normaal te doen over psychische problemen’.
(**)Jessie Buckley, actrice.
(***) motto van werkgroep ‘Open Dialogue’
(****) www.samenveerkrachtig.be
meer op fantastoricus.strikingly.com of facebook van Raphaël Snoeck
reageren kan ook op raphaelsnoeck@skynet.be
