In ‘the proces of life’ zijn er vier bepalende (over)levensbeginselen:
– alleen diegene die zich het best aanpast, overleeft...
– concurrentie drijft evolutie...
– de snel veranderende planeet veroorzaakt chaos.
– uit de chaos komt vernieuwing: uit de as herrijst de fenix.
Tot minstens drie maal toe hebben sinds het begin der tijden klimaatveranderingen en transformaties van onze planeet voor massa-uitstervingen gezorgd. Bij de dieren zijn meer dan 90% van de ooit bestaande soorten uitgestorven.
Vandaag sterven jaarlijks ook honderden diersoorten uit door de hebzucht van één soort.
Het voortdurende verschuiven van tectonische platen en vulkanische activiteit hebben het ontstaan van meerdere continenten in de hand gewerkt. Grote natuurlijke calamiteiten volgden elkaar op en iedere keer duurde het duizenden, soms zelfs miljoenen jaren om het leven weer op gang te krijgen. Diersoorten werden massaal vernietigd en andere kwamen in de plaats naast enkele survivors – meestal de kleinste. Onze planeet veranderde voortdurend van samenstelling en uitzicht. Je kan het gerust een natuurwet noemen. In de natuur staat niets op zichzelf.
Vulkanische activiteit was bvb ooit gedurende 100.000 jaar oorzaak van verwoestingen en kaalslag, met aardverschuivingen, alles overspoelende magma en opwarming van de aarde als gevolg. Ook toen werd bijna alle leven vernietigd.
Het is in kosmostijden zelfs heel recent dat we ijstijden hebben gekend.
Op één of andere manier komt er nadien telkens toch nieuw leven tot stand, weliswaar op een andere manier… met andere diersoorten. Na het uitsterven van bvb de dinosaurus, oa door de veranderende biotoop, kregen andere dieren de kans om zich te ontwikkelen, aangepast aan de nieuwe omstandigheden. Fauna en flora gingen een nieuw leven tegemoet. Zonder al deze calamiteiten en radicale veranderingen was de mens nooit geworden wat hij vandaag is.
Klimaatveranderingen zijn onvermijdelijk verbonden aan een wereld in voortdurende verandering. De kosmos blijkt chaos nodig te hebben om zichzelf te vernieuwen. Tot nu toe had de mens daar geen invloed op, en dat is nu snel aan het veranderen.
Sommige processen zijn ook onomkeerbaar eens ze gestart zijn. Enkele graden opwarming zetten een cumulatief effect in gang. Een drietal graden C° zorgt voor stijging van CO2 door oa bosbranden, die de temperatuur binnen de dampkring weer omhoog jagen; een vicieuze cirkel met desastreuze gevolgen: de zeespiegel stijgt door smeltend poolijs, ook de temperatuur van het zeewater stijgt met een ongenadige cyclus: meer verdamping > meer regen > meer wind > storm > overstromingen > tsunami’s > nog meer verdamping en CO2 > zure regen > vergiftigd oceaanwater … en nog meer opwarming van de aarde. Herstel kwam in het verleden telkens pas na vernietiging, pas na heel veel jaren. Wat er de laatste 2000 jaar gebeurde is nog minder dan een stofje dat even opwaait, en toch hebben wij er zelfs ijstijden gekend.
Ooit – miljoenen jaren geleden – steeg de temperatuur globaal 10° C met armageddongevolgen: honderden miljoenen jaren evolutie gingen verloren. Eens het op gang kwam was zo’n negatieve evolutie niet meer te stoppen. En toen gebeurde dat alles zonder aansturing door de bewoners van de wereld… tot de verandering nu vandaag in een steeds versnellend tempo voortraast. Is er nog wel een weg terug ?
Nog nooit is het ingrijpen van de mens zo bepalend geweest voor ‘schadelijke’ veranderingen als de laatste twee eeuwen… Je hoort wel vaker dat ‘het’ iets is van de laatste jaren maar laten we niet vergeten dat de eerste industriële revolutie in de negentiende eeuw de vergiftiging van onze biotoop heeft in gang gezet. Als je een afbeelding bekijkt van in die tijd, dan zie je steden vol fabrieksschouwen die wolken van schadelijke uitlaatgassen uitspuwen door kolenverbranding voor de industrie met stoommachines, katoenfabrieken, locomotieven, de eerste auto’s enz. Dat is nadien alleen maar verergerd.
De gevolgen van vervuiling van de laatste vijftig jaren komen nu pas op ons af.
Soms is het zo frustrerend om te zien hoe hardnekkig (zelf)destructief de mens is; terwijl ik bescheiden maar bewust probeer om meer verantwoord – dus minder – mijn (kleine) auto te gebruiken, goed probeer te recycleren, plasticverpakkingen vermijd, minder vlees eet en geen vliegreizen meer boek, zie ik wat bvb machtsoorlogen in Oekraïne en Gaza – en andere wereldconflicten – met het milieu en het klimaat doen: er is door het gebruik van fossiele brandstoffen bij zware chemische wapens, tanks, camions, jeeps, vliegtuigen en door grote brandhaarden, gasvorming etc. een enorme uitstoot van broeikasgassen... grond en water worden op grote schaal vervuild en fauna en flora worden in grote gebieden vernietigd, terwijl ook duizenden mensen gedood of ontheemd worden en op de vlucht moeten. De long van de wereld – het regenwoud – wordt gekapt à rato van meerdere voetbalvelden per dag.
Het natuurlijk evenwicht is totaal verstoord.
Soms is logica ver te zoeken, zeker in pogingen om CO2 te verminderen. Auto’s op diesel worden verboden terwijl zij minder CO2 uitstoten dan benzinewagens. Fijn stof? Elke motor op fossiele brandstof stoot het uit.
Industriegebieden zijn reusachtig geworden en nog steeds zeer vervuilend.
Nooit eerder is de aarde slachtoffer geweest van het destructief gedrag van één diersoort: de mens is een schaamteloze nestvervuiler.
De verantwoordelijke machthebbers schuiven ondertussen wel zonder verpinken aan bij de zoveelste klimaatconferentie. De laatste keer werd het – onvoorstelbaar maar waar – een succes genoemd (zoals meestal), hoewel het werd geleid door grote oliesjeiks, die schatrijk worden door handel in fossiele brandstoffen. De beloftes na de conferentie zijn in dat verband – wat had je verwacht? – vaag en op zijn minst ongeloofwaardig… maar iedereen is weer even gesust.
Ik spreek dan nog niet over het kostenplaatje en de vervuiling door het transport van al die duizenden deelnemers.
Er wordt veel gepraat, gedebatteerd en oeverloos gepalaberd over het klimaatprobleem, maar ondertussen verandert er eigenlijk weinig ten goede ook al worden de problemen steeds groter en voelbaarder, hoewel er (vooral kleinere) landen zijn die echt inspanningen doen. De data voor het bereiken van doelstellingen voor klimaatstabiliteit worden al maar opgeschoven. De grootste slachtoffers van de gevolgen zijn die (arme) landen die het minst verantwoordelijk zijn voor de verstoringen van het klimaat… maar zij hebben geen macht en moeten ondergaan wat de grote rijke landen hen (en de wereld) aandoen als grootste vervuilers. Er zijn er zelfs nog die het klimaatprobleem – en ons aandeel daarin – zonder verpinken ontkennen… en die negationisten maken dan aanspraak op de functie van president van een groot land.
De klimaattop in Dubai was de grootste klimaattop ooit, maar dat is geen goed teken: het klinkt misschien als goed nieuws maar is het niet, zeggen experts uit verschillende disciplines. Het is goed dat er veel aandacht is voor het klimaat, maar de uitdijende complexiteit van de onderhandelingen wordt een remmende factor, zegt Richard Klein van het Stockholm Environment Institute. Ik vond in een tijdschrift een recht op antwoord, van Luc Vandeperre uit Westerlo, over die klimaatconferentie
“Ikzelf ben er niet slim genoeg voor, maar iemand zou eens moeten berekenen hoeveel CO2 een klimaattop zoals die in Dubai uitstoot. De zeventigduizend (!) deelnemers komen uit de hele wereld, en weinigen zijn er met de fiets gearriveerd. Die deelnemers moeten daar allemaal overnachten en zich verplaatsen, twee weken lang. En aangezien het de 28° top was, mogen we de uitstoot vermenigvuldigen met 28.
Zouden we het milieu geen groot plezier doen door die conferenties iets bescheidener aan te pakken, of met videocalls te organiseren? Dan zouden de deelnemers die leuke uitstapjes op kosten van de belastingbetaler wel moeten laten schieten.
Een buurman zei vroeger altijd: ‘Wie bij de honingpot zit, kan er moeilijk af blijven.’ Misschien is dat de reden waarom er zoveel klimaatconferenties gehouden moeten worden. Het klimaat lijkt wel bijzaak.”
En toch moeten we ook eerlijk zijn met onszelf. Wij hebben grote protestwoorden, we schrijven die op katonnen borden en gaan er fel mee betogen. Vooral de overheid moet het dan ontgelden. Maar het is niet eenvoudig om veranderingen in te voeren, laat staan ze te laten aanvaarden. De hand in eigen boezem steken? Dat is een ander paar mouwen. Als er uiteindelijk door het beleid maatregelen komen, steigeren wij omdat onze ‘vrijheid’ wordt aangetast: lage emissiezones in de steden wekken wrevel, een stikstofdecreet verslikt zich in de boosheid van de boeren – hoe begrijpelijk ook – en na Corona gaan we weer massaal met het vliegtuig op reis, nog meer dan vroeger, om onze schade in te halen (?). Wat zou er gebeuren als de overheid echte maatregelen zou nemen door ons bvb op te leggen om één WE per maand de auto aan de kant te laten staan? Het verzet laat zich raden. Het is echt heel moeilijk om bepaalde ‘verworvenheden‘ terug te schroeven. Veel van de dingen die wij als vooruitgang vanzelfsprekend vinden blijken nefast voor het klimaat maar wij willen niet terug naar de tijd van paard en kar om ons te verplaatsen.
Opgeven is geen optie, maar ik wil mijn kop ook niet in het zand te steken. Ik kan er echt niet meer omheen: velen houden zich al jaren vast aan de illusie dat het ‘nog maar’ vijf voor twaalf is maar als we realistisch zijn dan is het voor onze wereld na al die jaren al lang vijf na twaalf, en we weten allemaal waar de verantwoordelijkheid daarvoor te vinden is: bij ons allemaal!
Het is hoog tijd voorklimaatadaptatie: hoe we de leefomgeving kunnen aanpassen aan de gevolgen van de nu – volgens mij – onomkeerbare klimaatverandering.
Wie vindt dat het wel nog omkeerbaar is, en vooral hoe we dat gaan doen en hoe we iedereen kunnen overtuigen, krijgt mijn volle aandacht… maar alleen als die persoon zelf de consequenties wil dragen. Geen woorden maar daden.
Het is zonder meer duidelijk dat de mens sowieso afhankelijk is van de grillen van de natuur, èn het klimaat... maar hebben wij wel recht van klagen als we er zelf een schepje bovenop doen?
___________________________________Fantastoricus____________
meer op fantastoricus.mystrikingly.com of facebook van Raphaël Snoeck
treageren kan ook op raphaelsnoeck@skynet.be
