Op zoek naar identiteit fanatiek blijven hangen in oude mythen – en het niet aanvaarden dat de tijden en de wereld veranderen – staat het schrijven en beleven van een nieuw verhaal in de weg. Er zijn echt wel meer volwassen en verbindende manieren om als Vlaming in de wereld te staan.
Toen de Vlaamse Beweging in de 19° eeuw op zoek was naar ontvoogding van de Franse overheersing, wilden zij een cultus in leven roepen van ‘oude Vlaamse helden’. Toen die niet zomaar voor het rapen lagen gingen ze die zelf ‘construeren’ via foute historische recuperatie. Zo werd Gent ineens de Arteveldestad, hoewel Jacob destijds – vergruisd als landverrader, corrupt hoofdman, koopman en politicus – aan zijn eigen woning gelyncht werd door ‘eigen volk’. Robrecht van Béthune – alias de Leeuw van Vlaanderen – werd door Conscience opgevoerd als de held van de Guldensporenslag, hoewel hij toen in werkelijkheid in een Franse gevangenis zat.
Ik snap de context wel van het ontstaan van de Vlaamse Beweging maar dweperige nostalgie naar een (eigenlijk onbestaand) roemrijk verleden is ronduit zielig en belachelijk, en jammer genoeg ook gevaarlijk. Neem nu die troep ‘jongeren’ die als opstandige pubers in T-shirts rondlopen waar 1302 op staat; velen van die bekrompen gasten begrijpen niet eens wat er toen echt gebeurd is, maar goochelen er mee om toch maar over een vage ‘Vlaamse identiteit’ te kunnen fantaseren, bij gebrek aan een eigen bewustzijn – zeg maar persoonlijkheid. Toch mogen we hun flamingantistische ‘waanzin’ niet veronachtzamen want hun zelfverklaarde leider – die oproept tot de wapens om de Guldensporenslag opnieuw te doen – is toch tot in het parlement geraakt en wint alle dagen aan populariteit: arm Vlaanderen… en arm België, want bij de laatste verkiezingen haalden twee nationalistische partijen heel veel stemmen, de één al wat extremer dan de andere.
“Waar zijn de progressieve stromingen naartoe die de vlaamsgezindheid ook heeft gekend? Waar zijn de kosmopolitische Vlamingen heen? Waar zijn de Vlamingen die ecologische bezorgdheid hebben? Waar is de toekomstgerichte visie van de Vlaamse Beweging – om niet Anuna De Wever af te katten maar om te zeggen ‘we zitten allemaal in hetzelfde schuitje’. Laten we constructief zijn in die beweging, als Vlamingen in Europa.”(Stefan Hertmans nav zijn boek ‘De Opgang’).
Dit lijkt me een goede aanzet naar een antwoord op de vraag – zeg maar krampachtige zoektocht – naar die fameuze Vlaamse identiteit, waar zo vaak te pas en te onpas mee geschermd wordt zonder dat het inhoud heeft – het opdringen van een ‘Vlaamse Canon’ ten spijt.
‘We moeten ons transformeren naar een beweging van opbouw’ (Nelson Mandela). De wereld lijkt stilaan een arena te worden voor extreem-rechts waar het dwepen met een onbestaand mythisch verleden zich steeds meer vertaald in een ultra-nationalistisch ‘great-again’ fanatisme. Het populisme wint veld, gestoeld op de groeiende angst en het wantrouwen voor de globalisering: de droom die Europa heet kan voorlopig niet echt overtuigen want het ‘ieder- voor- zich- principe’ overstijgt het nagestreefde gemeenschapsgevoel.
– ‘Dergelijk radicaal nationalisme is geen natuurlijk instinct. Het is een verworven kunstmatig gevoel. Het heeft in de vorm van een zogenaamd patriottisme de vroomheid en de bezieling van het verstand vermoord’ (Sarvepalli Radhakrishnan)… ‘Zo wordt patriottisme de deugd der ontaarden’ (Oscar Wilde).
– ‘Het predikt liefde voor de eigen mensen… maar eigenlijk is het haat voor anderen’ (Romain Gary).
– ‘Het heeft een manier in zich om anderen te onderdrukken’ (Naom Chomsky)… ‘Het is machtshonger getemperd door zelfbedrog’ (George Orwell), en ‘het maakt ons arm omdat het eeuwig zoekt naar vijanden’ (Frans Timmermans).
– ‘Het is een dwaze haan die op zijn eigen mestvaalt kraait’ (Richard Aldington).
Al sinds lange tijd speelt nationalisme een belangrijke rol in rampen van de wereldgeschiedenis. De Eerste Wereldoorlog is een bekend voorbeeld van escalatie van nationalisme. Ook daarna bleef het een grote rol spelen – zoals bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Vandaag wint het door een polariserende identiteitspolitiek weer veld.
Het is zeer begrijpelijk dat in tijden van oorlog de inwoners van een bezet land een eensgezinde opstandigheid ontwikkelen om zich te verzetten tegen de ‘vijand’ – om de eigen ‘natie’ te beschermen en te redden. Het is dan ook hemeltergend en verschrikkelijk hypokriet dat diegenen die in WO 2 als landverraders hun ‘Vlaamsche’ ziel verkochten aan de Duitse bezetter zich durfden beroepen op hun ‘trouw aan de natie’ vanuit de hypokriete leugen van idealisme; hun Dietse* illusie was dan ook niet meer dan een zeepbel. (Ik ben er mij wel van bewust dat het hier niet gaat over mensen die niet daadwerkelijk in verzet durfden te gaan tegen de nazi’s, uit vrees voor het leven van zichzelf, hun gezin, vrienden en familie)
Vandaag nog – al wordt het nog voortdurend ontkend – ontleent meer dan één adept van het Vlaams nationalisme zijn geloofsbrieven aan de voedingsbodem van collaboratie. De minister-president van de Vlaamse regering (NVA) vond het nodig om op bezoek te gaan bij Orban van Hongarije, een notoir extreem-rechtse dictator en geweldenaar die de mensenrechten aan zijn laars lapt, onder de hoede van Europa. (Volgens het kabinet-Jambon was het de bedoeling de Vlaamse belangen aan te kaarten en samen te werken met Orban). Tezelfdertijd heeft hij ook geen moeite om collaboratie eenzijdig vrij te pleiten ‘omdat ze hun redenen hadden’.
Een andere politiek oncorrecte crimiclown (VB) ging zonder schroom – wellicht met ons belastingsgeld – op de koffie bij Sadat: je weet wel voor welk regime die man staat .
– ‘Het beroep doen op nationalisme en op een gezamenlijke cultuur vind ik nogal lachwekkend. Terug naar grenzen, uitsluiten van mensen, muren bouwen heeft misschien tijdelijk nut, maar het houdt nooit stand, als je tegelijkertijd niks aan de oorzaken van de instroom doet. De opwarming van de Aarde en de opeenhoping van rijkdom zullen hun verwoestende werking blijven uitoefenen en tot volksverhuizingen leiden, als we ze niet effectief bestrijden. Nationalisme als middel om problemen op te lossen is als krabben bij jeuk, het maakt de zaak schrijnender en lost de oorzaak niet op.
Het formuleren van mensenrechten, zoals in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens uit 1948 na de gruwel van twee wereldoorlogen die vooral op nationalistische motieven werden gevoerd, is een van de meest waardevolle initiatieven van na de Verlichting. Ze overstijgen ook godsdienstige geboden, al wordt daar steeds meer aan geknaagd en gebeurt dat dan ook veelal vanuit nationalistische motieven.’ (Harry Bleeker, adviseur en jurist)
– ‘Een te conservatief volk is voorbeschikt tot heftige revoluties. Niet in staat te evolueren, is het genoodzaakt met ‘schokken’ te transformeren’ (Gustave le Bon) …
De pijn in die voorspelbare momenten van chaos is eigenlijk voor niets nodig, schadelijk en totaal zinloos maar blijkbaar niet te vermijden. Elke fanatieke ‘revolutie’ maar ook iedere reactionaire conservatieve beweging eet trouwens zijn eigen kinderen op… en jammer genoeg: L’histoire se répète.
Terwijl die reactionaire groepen zich democratisch (?) blijven noemen – ze schermen er graag mee – misbruiken zij het recht op vrije meningsuiting om andersdenkenden brutaal te schofferen, te veroordelen en te beledigen. Van stijlvolle klasse of integriteit is al lang geen sprake meer; “eigen volk eerst” camoufleert amper xenofobe raciale uitsluiting. Als zij gewezen worden op hun denigrerende uitspraken over andere partijen zoals “we gaan ze kapot maken” waaien zij dat weg als cafépraat, ook al kwamen zij er voluit mee op televisie. Als oorlogstaal gaan zij voor ‘fijngevoelige’ slogans als “linkse ratten, rolt uw matten” of “wie niet met ons is, is tegen ons”, hier en daar zelfs met ‘gestrekte hand’. Waar hebben we dat nog gehoord en gezien? Hallelujah, hoogstaand Vlaanderen! En oh ja: Gott mit uns !
– ‘Ik ben het gelukkigst met mensen die het verst van de traditionele ideeën over nationalisme zijn geraakt’(William Gibson).
In een land waar de dilettante politieke elite tot anderhalf jaar na de laatste verkiezing geen regering kan/wil vormen – en elke geloofwaardigheid verliest bij de kiezers – kunnen nationalistische, populistische en extreme partijen onbeschaamd en ongehinderd garen spinnen bij dat politieke dilettantisme en het ongenoegen bij de burger, en steeds meer aanhang ronselen. Net zoals religieuze sektes teren zij op de angst die zij zelf induceren.
Koning Filip kon niet duidelijker zijn dan in zijn 21-juli toespraak: “We kunnen als gemeenschap alleen maar slagen als we verder kijken dan het ‘eigen belang’.”
Wie het schoentje past, trekke het aan… en dan bedoel ik echt niet ‘Assepoester’.
__________________________________Fantastoricus______________
meer op fantastoricus.strikingly.com of facebook van Raphaël Snoeck
reageren kan ook op raphaelsnoeck@skynet.be
